تحلیل رفتنِ قابل توجه حافظه در افراد مسن عموماً ناشی از پیری نیست بلکه به اختلالات اندام‌های مختلف بدن، آسیب مغزی یا بیماری‌های عصبی در این افراد برمی‌گردد.

مطالعات نشان داده است که می‌توان با برخی از عادت‌های اصولی سلامتی از افت شناختی جلوگیری کرده و خطر زوال عقل را کاهش داد. از این عادات می‌توان به فعالیت فیزیکی، خواب کافی، اجتناب از دخانیات و الکل، داشتن روابط اجتماعی خوب و پیروی از یک رژیم سبک مدیترانه‌ای اشاره کرد.

افت حافظه و سایر تغییرات شناختی می‌توانند مشکلات زیادی را در زندگی ایجاد کنند، اما به لطف چندین دهه تحقیق راهکارهایی برای چگونگی فعال کردن ذهن به دست آمده است. استراتژی‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها برای حفظ آمادگی شناختی استفاده کرد. در اینجا چند مورد از این استراتژی‌ها به نقل از نشریه سلامت هاروارد آورده شده است:

۱. یادگیری را ادامه دهید:

سطح بالاتری از آموزش با عملکرد ذهنی بهتر در سالمندی مرتبط است. کارشناسان بر این باورند که آموزش عالی ممکن است با عادت دادن فرد به فعالیت ذهنی به تقویت حافظه کمک کند. اعتقاد بر این است که به چالش کشیدن مغز با ورزش ذهنی فرآیندهایی را فعال می‌کند که به حفظ سلول‌های فردی مغز و تحریک ارتباط بین آن‌ها کمک می‌کند.

بسیاری از افراد مشاغلی دارند که آن‌ها را از نظر ذهنی فعال نگه می‌دارد. دنبال کردن یک سرگرمی، یادگیری مهارتی جدید، انجام فعالیت‌های داوطلبانه یا آموزش مهارتی به افراد دیگر از روش‌های موثر برای تیزبینی ذهن هستند.

۲. از تمام حواس خود استفاده کنید:

هر چه از حس‌های بیشتری در یادگیری استفاده کنید، مغز شما بیشتر در راستای حفظ حافظه فعالیت می‌کند. در یک مطالعه به بزرگسالان یک سری از تصاویر از نظر عاطفی خنثی نشان داده شد که هر یک به همراه یک بو ارائه می‌شدند. از آن‌ها خواسته نشد آنچه را که می‌دیدند به خاطر بیاورند. سپس به آن‌ها مجموعه‌ای از تصاویر این بار بدون بو نشان داده شد و از آن‌ها خواسته شد تا آن چه را که پیش‌تر دیده‌اند بیان کنند. این افراد در یادآوری تصاویری که همراه با بو ارائه شده بودند، به ویژه مواردی که با رایحه‌های دل‌انگیزی همراه بودند بهتر عمل کردند.

تصویربرداری از مغز این افراد نشان داد بخشی از ناحیه بویایی مغز به نام قشر پریفرم هنگامی فعال می‌شود که تصاویر را همراه با بوها می‌دیدند. بنابراین هنگامی که قصد یادگیری مهارتی جدید را دارید، سعی کنید تمام حواس خود را به چالش بکشید.

۳. به خودتان ایمان داشته باشید:

کلیشه‌ها و باورهای رایج درباره پیری می‌تواند به ناتوانی و افت حافظه کمک کند. میانسالان و سالمندانی که قصد یادگیری مطلبی جدید را دارند، زمانی که در معرض کلیشه‌های منفی در مورد پیری و حافظه قرار می‌گیرند، حافظه ضعیف‌تری از خود نشان می‌دهند اما زمانی که پیام‌ها در مورد حفظ حافظه در پیری مثبت هستند، بهتر عمل می‌کنند.

افرادی که به توانایی کنترل حافظه توسط خودشان باور ندارند و بیشتر درمورد از دست دادن حافظه خود در سنین پیری شوخی می‌کنند، احتمالاً کمتر در زمینه حفظ یا بهبود مهارت‌های حافظه خود کار می‌کنند و بنابراین به احتمال زیاد دچار افت شناختی می‌شوند.

اگر اعتقاد داشته باشید می‌توانید پیشرفت کنید و آن باور را به صورت عملی برگردانید، شانس بیشتری برای هوشیار نگه داشتن ذهنتان دارید.

۴. استفاده از انرژی ذهنی خود را اولویت‌بندی کنید:

اگر برای به یاد آوردن مطالب ساده و روزمره خود، زیاد انرژی ذهنیتان را هدر ندهید، می‌توانید بر یادگیری و به یاد آوردن چیزهای جدید و مهم تمرکز کنید. برای صرفه جویی در انرژی ذهنی خود و اختصاص آن به مطالب مهم‌تر از یادآوری‌های تلفن‌های هوشمند، تقویم‌ها، برنامه‌های هوشمند، نقشه‌ها، لیست خرید، پوشه‌ها و کتاب‌های آدرس استفاده کنید تا اطلاعات معمول در دسترستان باشد. مکان ثابتی را در خانه برای عینک، کیف پول، کلیدها و سایر مواردی که اغلب از آن‌ها استفاده می‌کنید، اختصاص دهید.

۵. آن چه را که می‌خواهید بدانید تکرار کنید:

وقتی می‌خواهید چیزی را که به تازگی شنیده‌اید، خوانده‌اید یا درموردش فکر کرده‌اید به خاطر بسپارید، آن را با صدای بلند تکرار کنید یا آن را بنویسید. به این ترتیب شما حافظه یا پیوند ذهنی خود را تقویت می‌کنید. برای مثال اگر به تازگی نام شخصی را یاد گرفته‌اید، هنگام صحبت با او از آن استفاده کنید.

۶. زمان‌بندی مناسب داشته باشید:

از تکرار در صورت زمان بندی مناسب، به عنوان یک ابزار یادگیری بسیار قدرتمند یاد می‌شود. در صورتی که آزمونی دارید، بهتر است در یک دوره کوتاه چند بار چیزی را تکرار نکنید و درعوض موارد ضروری را بعد از مدت زمان طولانی‌تری دوباره مطالعه کنید. این فواصل را به صورت یک ساعت یک بار، هر چند ساعت و سپس هر روز زمان‌بندی کنید.

فاصله زمانی از دوره‌های مطالعه به بهبود حافظه کمک می‌کند و زمانی که می‌خواهید اطلاعات پیچیده‌ای مانند جزئیات یک کار جدید را بیاموزید، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.